AI fatigue là gì?
Trong vài năm gần đây, trí tuệ nhân tạo (AI) xuất hiện ở khắp nơi: từ slide thuyết trình, chiến lược marketing, đến những bản tin tài chính. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy một nghịch lý: doanh nghiệp nói rất nhiều về AI, tuy nhiên ứng dụng thực tế vẫn còn hạn chế. Hiện tượng này được gọi là AI fatigue - "bội thực" AI.
AI fatigue xảy ra khi AI bị ngộ nhận là “chìa khóa vàng” cho mọi vấn đề nhưng tác động thật sự đến lợi nhuận thì lại mờ nhạt. Nhiều dự án AI chỉ dừng ở mức thử nghiệmhoặc dùng để đánh bóng thương hiệu, thay vì tạo ra giá trị kinh tế rõ ràng.
Theo khảo sát của McKinsey, hơn 3/4 doanh nghiệp cho biết đã ứng dụng AI ở ít nhất một bộ phận. Nhưng chỉ 17% báo cáo rằng AI tạo ra trên 5% tác động EBIT (lợi nhuận trước lãi vay và thuế) trong 12 tháng qua. Nói cách khác, phần lớn “tiếng vang” chưa chuyển hóa thành giá trị thực.
Vì sao doanh nghiệp nói nhiều, làm ít với AI?
1. Rào cản dữ liệu và tích hợp hệ thống
AI không thể phát huy nếu dữ liệu thiếu, sai hoặc phân mảnh. Nhiều công ty gặp khó với bảo mật, quyền riêng tư và hệ thống dữ liệu rời rạc. IBM chỉ ra rằng những rào cản phổ biến nhất là: thiếu kỹ năng AI, dữ liệu phức tạp, chi phí cao và khó mở rộng.
2. Năng lực tổ chức chưa theo kịp
Trên slide thì AI được nhắc liên tục, nhưng trong thực tế, doanh nghiệp thiếu chuyên gia dữ liệu, kỹ sư AI và nhóm đa chức năng để đưa AI vào vận hành. Hậu quả là: chạy thử nghiệm thì tốt, nhưng khi triển khai thật lại thất bại.
3. Quản trị sáo rỗng, AI ngầm tràn lan
Cisco, chỉ 31% doanh nghiệp có chính sách AI rõ ràng, và chỉ 13% cảm thấy mình đủ sẵn sàng để tận dụng AI. Sự thiếu vắng khung quản trị khiến rủi ro bảo mật, pháp lý và chất lượng mô hình tăng cao. Đồng thời, xuất hiện tình trạng “shadow AI” – nhân viên tự ý dùng công cụ AI mà không có kiểm soát.
4. Chi phí ẩn và giới hạn hạ tầng
AI không chỉ tốn chi phí mua công cụ. Doanh nghiệp còn phải trả thêm cho máy chủ GPU, năng lượng, bảo trì, tuân thủ và tích hợp hệ thống. Dự báo của IEA cho thấy, điện năng tiêu thụ của trung tâm dữ liệu có thể tăng gấp đôi vào năm 2030, mà AI chính là tác nhân chính. Đây là một biến số ngân sách không nhỏ.
5. Kẹt trong vòng lặp kiểm thử
Chỉ có 25% doanh nghiệp tạo ra giá trị thật từ AI, và chỉ 4% đạt giá trị lớn ở quy mô toàn công ty. Phần lớn dừng lại ở những demo đẹp mắt, nhưng không bao giờ được mở rộng để tạo tác động thật lên lợi nhuận.
Đa phần những tổ chức có các bản ý tưởng AI đồ sộ nhưng ít áp dụng được vào thực tế
AI fatigue trong thực tế:
Slide chiến lược lúc nào cũng có AI, nhưng chỉ số kinh doanh không thay đổi.
Một vài nhóm nhỏ dùng AI hiệu quả, nhưng chưa kết nối với hệ thống lõi như ERP, CRM.
ROI (lợi tức đầu tư) được kỳ vọng cao, nhưng thiếu KPI và roadmap rõ ràng để đo lường.
Làm thế nào để vượt qua AI fatigue?
1. Bắt đầu từ quy trình gắn với lợi nhuận
Đừng chạy theo xu hướng. Hãy chọn quy trình trực tiếp ảnh hưởng đến doanh thu hoặc chi phí như chăm sóc khách hàng, quản lý hàng tồn, hay tối ưu tỷ lệ chuyển đổi.
2. Đầu tư vào con người và cách làm việc
Theo BCG, giá trị AI đến từ 10% thuật toán, 20% dữ liệu, 70% con người và quy trình. Muốn AI phát huy hiệu quả, doanh nghiệp cần đào tạo nhân sự và thay đổi cách vận hành.
3. Xây dựng chính sách AI rõ ràng
Một khung quản trị gọn gàng về dữ liệu, bản quyền và bảo mật giúp doanh nghiệp giảm rủi ro và mở rộng ứng dụng bền vững.
4. Tính toán chi phí thật sự
Cần tính đến tổng chi phí sở hữu (TCO), bao gồm hạ tầng, năng lượng, tích hợp và bảo trì. Chỉ nên chọn những ứng dụng AI mang lại lợi nhuận ròng sau khi cộng đủ chi phí.
5. Tổ chức linh hoạt
Kết hợp nhóm nền tảng AI (xử lý dữ liệu, hạ tầng) với nhóm sản phẩm (tập trung KPI kinh doanh). Cách làm này giúp AI đi từ demo đến thực tế nhanh hơn.
Kết luận
AI fatigue phản ánh khoảng cách giữa lời nói và hành động. Doanh nghiệp muốn biến AI thành lợi thế cạnh tranh thật sự cần thay đổi từ quy trình, dữ liệu, con người và quản trị, thay vì chỉ nói về công nghệ.
Khi AI được gắn chặt với chỉ số EBIT và quy trình cốt lõi, nó mới thực sự mang lại giá trị. Còn nếu chỉ dừng ở “trang trí” slide và demo, AI sẽ mãi chỉ là một khẩu hiệu.
Trong bối cảnh đó, một số nền tảng đã bắt đầu chứng minh giá trị thực tế. Thay vì thêm một lớp “hào nhoáng” vào tuyển dụng, Jobcadu tái thiết kế toàn bộ trải nghiệm: từ việc viết JD bằng AI, đến gợi ý ứng viên tiềm năng theo thời gian thực, giúp doanh nghiệp rút ngắn chu kỳ tuyển dụng và giảm chi phí đáng kể.
Khám phá AI của Jobcadu ngay hôm nay để biến tuyển dụng của bạn trở nên nhanh hơn, chính xác hơn và hiệu quả hơn.