Trong môi trường làm việc ngày càng cạnh tranh, “năng suất” (productivity) đã trở thành từ khóa quen thuộc với người lao động Việt Nam – đặc biệt trong các đô thị lớn, nơi nhịp sống nhanh, áp lực cao và ranh giới giữa công việc – đời sống ngày càng mờ nhạt. Nhưng năng suất có thật sự là làm được nhiều việc hơn trong một ngày? Câu trả lời là không.
Năng suất không đơn thuần là khối lượng công việc được hoàn thành. Đó là hiệu quả trong từng hành động và khả năng tối ưu hóa nguồn lực giới hạn: thời gian, năng lượng, sự tập trung và cảm xúc.
1. Sai lầm phổ biến: Đồng nhất năng suất với bận rộn
Nhiều người có thói quen đo năng suất bằng số giờ làm việc, số đầu việc xử lý được hoặc độ “mệt” vào cuối ngày. Nhưng thực tế, bận rộn không phải là bằng chứng của hiệu quả. Bận rộn là tín hiệu của việc chưa phân loại rõ ưu tiên, chưa ủy thác hợp lý hoặc rơi vào trạng thái “đa nhiệm giả”.
Một nhân viên có thể gửi 50 email trong một buổi sáng nhưng không giải quyết được vấn đề cốt lõi. Trong khi đó, một người khác dành 2 giờ tập trung giải quyết một việc quan trọng lại tạo ra tác động gấp nhiều lần.
Năng suất là giá trị tạo ra, không phải lượng thời gian tiêu tốn.
2. Cốt lõi của năng suất: Quản trị bản thân trước khi quản lý công việc
Muốn làm việc hiệu quả, trước tiên bạn cần hiểu rõ cách mình vận hành: khi nào bạn tập trung nhất, yếu tố nào khiến bạn dễ xao nhãng, bạn làm việc tốt hơn vào sáng sớm hay sau 3 giờ chiều?
Nhiều người Việt hiện vẫn duy trì tư duy “cố gắng là đủ”, nhưng trong thời đại số, việc không biết cách quản trị năng lượng cá nhân sẽ khiến bạn nhanh chóng kiệt sức – dù vẫn “cắm mặt” làm từ 8 giờ sáng tới 10 giờ tối.
Một số nguyên tắc căn bản:
- Quy tắc 80/20 (Pareto): 20% công việc tạo ra 80% giá trị. Hãy xác định đúng 20% đó.
- Kỹ thuật Pomodoro: Làm việc tập trung 25 phút, nghỉ 5 phút. Giúp duy trì sự tỉnh táo suốt ngày dài.
- Thời gian vàng: Mỗi người có “khung giờ vàng” khác nhau – nơi bạn sáng tạo hoặc phân tích tốt nhất. Hãy ưu tiên xử lý việc quan trọng trong khung giờ này.
3. Văn hóa “đốt sức” và lời cảnh báo cho giới văn phòng
Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp vẫn ca ngợi những người “làm quên ăn, ngủ tại công ty”, xem đó là biểu tượng của cống hiến. Nhưng ở góc độ lâu dài, đây là con đường ngắn nhất dẫn đến kiệt sức (burnout).
Một người làm việc 14 tiếng/ngày trong 6 tháng, sau đó phải nghỉ 2 tháng vì stress không thể gọi là năng suất.
Làm việc năng suất là làm vừa đủ – đủ sâu, đủ tập trung và đủ thông minh.
Các công ty hiện đại đang dần chuyển dịch sang mô hình quản trị theo hiệu quả thay vì giờ giấc. Nhân sự được đánh giá dựa trên giá trị đóng góp, khả năng phối hợp, tư duy giải quyết vấn đề – chứ không phải ngồi trước màn hình bao lâu.
4. Giải pháp thực tế: Tối ưu cá nhân, đồng bộ tập thể
Nếu là nhân viên:
- Hãy học cách tự quản lý công việc bằng công cụ số (Notion, Trello, Google Calendar).
- Dọn dẹp digital workspace của bạn mỗi tuần để giảm nhiễu.
- Đặt giới hạn rõ ràng giữa công việc và đời sống – kể cả khi làm từ xa.
Nếu bạn là quản lý:
- Tránh “micro-management” và chuyển hướng sang đặt mục tiêu đầu ra rõ ràng (OKRs, KPIs).
- Tạo không gian cho nhân sự được nghỉ ngơi đúng cách.
- Khuyến khích làm việc sâu, giảm họp, giảm báo cáo thừa.
Kết luận: Làm chủ thời gian, không để thời gian làm chủ mình
Trong bối cảnh hậu đại dịch và sự trỗi dậy của mô hình làm việc linh hoạt, định nghĩa năng suất tại Việt Nam đang thay đổi. Người đi làm hôm nay không chỉ cần siêng năng, mà còn phải tinh tế, chiến lược và biết tự bảo vệ chính mình khỏi guồng quay quá tải.
Đó không phải là lời kêu gọi lười biếng. Đó là sự chuyển mình từ “làm nhiều” sang “làm đúng”. Từ chạy theo công việc sang làm chủ cuộc chơi.
Đọc thêm nhiều bài viết hay tại Education Portal!
