Elon Musk, một trong những gã khổng lồ của giới công nghệ từng khẳng định: "Thất bại là một lựa chọn. Nếu không có thất bại, nghĩa là bạn chưa đổi mới đủ nhiều."
Câu nói này không chỉ phản ánh quan điểm cá nhân của gã khổng lồ, mà còn là nguyên tắc cốt lõi của những người thành công: Họ coi thất bại là một phần tất yếu của hành trình và không ngừng thử nghiệm để vươn xa hơn. Nhưng điều gì tạo nên sự khác biệt giữa những cá nhân sẵn sàng đối diện thử thách và những người bị mắc kẹt trong vùng an toàn? Đó chính là tư duy phát triển (growth mindset) và tư duy cố định (fixed mindset).
Tư duy – yếu tố quyết định thành bại
Tiến sĩ Carol Dweck, chuyên gia tâm lý tại Đại học Stanford, đã dành nhiều năm nghiên cứu về sức mạnh của tư duy và đưa ra hai khái niệm mang tính cách mạng: tư duy cố định và tư duy phát triển.
- Người có tư duy phát triển tin rằng trí tuệ và năng lực có thể được cải thiện thông qua sự nỗ lực và học hỏi liên tục. Họ đón nhận thử thách, kiên trì trước thất bại và xem phản hồi là cơ hội để phát triển.
- Ngược lại, người có tư duy cố định tin rằng khả năng của họ là cố định và không thể thay đổi. Điều này khiến họ dễ dàng nản lòng, né tránh thử thách và cảm thấy bị đe dọa bởi thành công của người khác.
Nghiên cứu chỉ ra rằng tư duy phát triển không chỉ giúp một người tiếp thu kiến thức tốt hơn, mà còn tạo ra tác động mạnh mẽ đến sự nghiệp. Một nghiên cứu của Đại học Stanford cho thấy những người có tư duy phát triển có tỷ lệ thăng tiến cao hơn 40% so với đồng nghiệp. Họ cũng có xu hướng đảm nhận vai trò lãnh đạo nhiều hơn, với tỷ lệ cao hơn 34%, và khả năng thích nghi trước khó khăn cao hơn 47%.
Tư duy ảnh hưởng đến sự nghiệp như thế nào?
Hãy hình dung hai kịch bản dưới đây để thấy rõ tác động của tư duy đến sự phát triển nghề nghiệp:
- Người có tư duy phát triển: Luôn chủ động tìm kiếm phản hồi, xem đó là công cụ để cải thiện bản thân. Họ dám đón nhận thử thách, không ngại nhận nhiệm vụ mới và không ngừng nâng cao năng lực. Những người này thường tìm kiếm cố vấn, học thêm kỹ năng và không e sợ thay đổi. Kết quả? Họ không ngừng tiến bộ và mở ra những cơ hội mới trong sự nghiệp.
- Người có tư duy cố định: Luôn lo sợ thất bại, né tránh những nhiệm vụ khó vì sợ bộc lộ điểm yếu. Họ thường phản ứng tiêu cực với phản hồi và hiếm khi chủ động phát triển bản thân. Hệ quả là họ dễ bị mắc kẹt trong vùng an toàn, chậm thăng tiến và bỏ lỡ nhiều cơ hội nghề nghiệp.
Trong một thế giới công việc không ngừng biến đổi, khả năng thích nghi là yếu tố then chốt giúp một cá nhân tồn tại và phát triển. Diễn đàn Kinh tế Thế giới đã chỉ ra rằng khả năng thích nghi và kiên trì là hai trong số những kỹ năng quan trọng nhất của lực lượng lao động tương lai. Điều đó có nghĩa là, nếu không sở hữu tư duy phát triển, một cá nhân rất dễ bị đào thải trong thời đại công nghệ và đổi mới liên tục.
Xây dựng tư duy phát triển – nền tảng của thành công
Nếu tư duy đóng vai trò quyết định trong sự nghiệp, câu hỏi đặt ra là: Làm thế nào để chuyển từ tư duy cố định sang tư duy phát triển?
1.Xem thất bại là một phần của học hỏi
Thomas Edison từng nói: "Tôi chưa thất bại. Tôi chỉ tìm ra 1.000 cách chưa hiệu quả." Thay vì coi thất bại là dấu chấm hết, hãy xem đó là một nguồn dữ liệu giá trị giúp bạn điều chỉnh và cải thiện bản thân.
2.Nuôi dưỡng thói quen học hỏi liên tục
Những người thành công đều có điểm chung: họ không ngừng học hỏi. Báo cáo của LinkedIn cho thấy 94% nhân viên sẵn sàng gắn bó lâu dài với công ty nếu được hỗ trợ phát triển sự nghiệp. Điều này khẳng định rằng, nếu muốn tiến xa, bạn phải chủ động tìm kiếm cơ hội để nâng cao năng lực.
3.Sẵn sàng bước ra khỏi vùng an toàn
Mọi sự phát triển đều đi kèm với sự bất tiện và khó khăn. Chỉ khi dám thử sức với những điều mới mẻ – từ nhận nhiệm vụ khó, thay đổi ngành nghề, đến học một kỹ năng hoàn toàn xa lạ – bạn mới có thể phát triển thực sự.
4.Tận dụng sức mạnh của tư duy tích cực
Tư duy của bạn ảnh hưởng đến hành động của bạn. Hãy thay thế những suy nghĩ như "Tôi không thể làm điều này" bằng "Tôi chưa thể làm điều này – nhưng tôi có thể học hỏi." Cách bạn nói chuyện với chính mình sẽ quyết định mức độ tự tin và khả năng tiếp thu của bạn.
5.Kết nối với những người có tư duy phát triển
Nhà tư tưởng Jim Rohn từng nói: "Bạn là trung bình cộng của năm người bạn dành nhiều thời gian nhất." Nếu muốn phát triển, hãy chọn môi trường xung quanh là những người không ngừng học hỏi, có tư duy cởi mở và sẵn sàng hỗ trợ lẫn nhau.
6.Chủ động tìm kiếm phản hồi
Thay vì né tránh những lời góp ý, hãy tích cực lắng nghe và điều chỉnh để hoàn thiện bản thân. Những người thành công luôn biết cách biến phản hồi thành động lực phát triển.
Lời kết: Tư duy là tài sản lớn nhất của bạn
Thế giới công việc ngày càng đòi hỏi sự linh hoạt và khả năng thích ứng cao. Trong bối cảnh đó, tư duy phát triển không chỉ là một lợi thế – mà là điều kiện tiên quyết để tồn tại và thành công.
Sự khác biệt giữa một sự nghiệp đình trệ và một sự nghiệp thăng hoa không nằm ở việc ai thông minh hơn hay ai may mắn hơn, mà nằm ở việc ai dám học hỏi, kiên trì và chấp nhận thử thách. Và điều đó, hoàn toàn nằm trong tầm kiểm soát của bạn.
